Lakonia, Asopos – Λακωνία, Ασωπός
Prefecture of LAKONIA
Municipality of Asopos
On the West coast of Peninsula Malea, to the Eastern Beach of Laconic Gulf , in small mountainous peninsula that ends at Cape Ksili, reveals the ancient city of Asopos, which flourished mainly in the Roman period. This archaeological site, located in the site called “Red” at the coastal village Plytra belongs to the Municipality of Asopos and is of great historical and archaeological importance, since the most area is sunk at sea. At the points where the land is cut, the slope of the eastern coast, the continued erosion brings to light so many ceramics mixed with bones and other key findings, which show a sudden catastrophe, so sudden, that was the cause of sinking and lost the hole of the city. For the origin of the name Asopos there are three scenarios: First, it comes from the name of a hero who went to area with Herakleidaes. The second (which is most likely) from the river that crossed the valley and the third, it comes from the Temple of Aesculapius in Finiki area. The etymology of the word, however, seems to certify the second version as well (according to the Homeric dictionary of Professor Pandazidis ) comes from the Asis (= Sludge) and Opsis, which explains why the ancient Greeks had the deification of Asopos as assistant of Aesculapius, since it is believed even today, that the mud from the rivers has healing properties. But there is also the view that the name is derived from pelasgian word and means an area full of reeds. The site of the ancient city of Asopos puzzled at times the researchers. A view placed it to its current position in Bozas (West from Cape Ksili) and another in the position Plytra. The area of Plytra is the same with the ancient Kiparissia, according to the geographer Strabo (8363)who mentioned that this city is located on the peninsula and has a port (on the peninsula … Kyparissia, having a port.). The solution to this problem gave the traveller Pausanias in the second century AD, where through his description of the area, he indicates the distance of Asopos from Akries (red) and Yperteleaton (Temple of Apollo Yperteleata to the village Finiki) and shows that the position of the current Plytra was the site of the ancient Asopos. Apart from this, to the site “Red” of the settlement Plytra, was found some years ago bottomless fragment which bears an inscription that mentions the word “ASOPITAN”, which certifies the location of the city of Asopos. Apart from Pausanias and above inscribed stamp, an inscription found in 1986 at the archaeological site of Plytra in Mosaic, at cleansing works, which dates from AD 1st-2nd century, is the undeniable witness to the congruency Asopos-Plytra. The inscription had been used upside down, in secondary use, as a threshold of the building. The building, which was revealed by the sea in 1982 and 1984 (partly), respectively, by the Editors of Antiquities Zisi Bonnie and Anastasia Panagiotopoulos. The excavation of 1984 data suggested that the building is in baths, use shown by the sign afterwards. Based on the mosaic floor of the building there are three distinct phases. The oldest (lower) pebble floor of the later Hellenistic period, probably not related because of the depth and the next two phases. The second floor dates to the 1st-2nd AD century, structure refers to a published inscription. The inscription was placed as a threshold (upside down) likely to stage repair / reconstruction of the bath-house / building. Today is to the Archaeological Collection of Gytheio.The historical information known about the city of Asopos starting in 195 BC when the “Joint of the Spartans” was established, a political organization of 24 cities. The historical information known about the city of Asopos starting in 195 BC when the “Joint of the Spartans” was established, a political organization of 24 cities. In 146 BC the Romans subjugated Corinth and Greece. For the City of Asopos starts now a new – golden era.In 22 BC, when August was the governor Aesopos joins together with 18 other coastal cities in Laconian, the Common of Free Laconians, under the protection of Rome at this time. An important role in his organization played Gythio with its port. However, the new audience was completely devoid of political power and was confined to a religious significance association. The Sanctuary of Apollo Yperteleata to a ravine north of Phoenix was one of the two religious centers together with the Temple of Poseidon at Tainaro. The temple, according to the ratios obtained inscriptions, which mentioned the name of Apollo Yperteleata was the main sanctuary of Free Joint. Throughout the year, especially during official celebrations of the public, so many pilgrims flocked from all cities of the Federation. The Roman city of Asopos was erected on the ruins of the Hellenistic city, as evidenced by the submerged rectangular blocks along the southern coast of the Gulf.City of Asopos, enjoyed, like other cities of Free Joint certain autonomy. Without having full independence and political rights was governed by its own rulers, while it had religious and economic privileges. One of them was the right to cut its own copper coins, as we reveal the types of monetary town of Asopos, and other towns of the public, such as Vion, La and Gythion dating at the early of the third century . We conclude therefore that the city had a mint, but has not yet been identified. We conclude therefore that the city had a mint, but has not yet been identified. The end of the city came after a powerful earthquake in the late 4th century that was the cause to precipitate the most of it. The unique underwater survey that was made in 1980 in the Plytra by the Board of Underwater Antiquities of the Greek ministry and a team of archaeologists- divers and scientists from the University of Cambridge. They found ruins of buildings and number of broken pottery and jars in an area up to 350 meters within the sea. To the rocky shore area, north of East Bay has been identified a quarry, where is evident by the carving of rock from where the originate rectangular blocks forming blocks in the sunken area come. It is noteworthy that within the rock quarry in excellent condition characterized fossilized shells. Just south, in a relatively short distance another pit on which was discovered carved, on a rock, a standing nude male form with his legs apart, holding a bat in his right arm, lion on the left and has been identified as Herakles, patron of quarries.Within walking distance was found carved into the bedrock and plundered a Roman tomb of a child, with a relief depicting voukrano, from which starts a garland, which ends in a little Cupid, dating back to the 2nd century AD But this is not the only tomb in this point since the place is dotted with Roman tombs carved.Just across from the rocky hill on the site “Kamaria, after cleansing works conducted there in September 2005, beneath the dense vegetation was discovered funerary complex-rather-building, of early Christian dating from the 3rd-4th AD century. While along the coast of the site preserved Roman baths, architectural relics and ruins of buildings. Excavations at the archaeological site have not been made, apart from some excavations from EPCA , that revealed two Roman tombs of the columbarium type and mosaic baths, as referred above, as well as an underwater excavation of the Department of Underwater Antiquities, to a post-Byzantine shipwreck years (16th-17th centuries).
Text: Pitsa Aliferi
Photos: Makris George
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
ΝΟΜΟΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
ΔΗΜΟΣ ΑΣΩΠΟΥ Στη Δυτική ακτή της Χερσονήσου του Μαλέα, στην Ανατολική παραλία του Λακωνικού Κόλπου και ακριβέστατα στην ορεινή μικρή Χερσόνησο που τελειώνει στο ακρωτήριο Ξυλί, εντοπίζεται η πόλη του αρχαίου Ασωπού, που ήκμασε κυρίως την Ρωμαϊκή περίοδο. Ο αρχαιολογικός αυτός χώρος, στην τοποθεσία «Κόκκινες» στον παραλιακό οικισμό Πλύτρα, ανήκει στο Δήμου Ασωπού Ν. Λακωνίας και παρουσιάζει μεγάλο ιστορικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της είναι βυθισμένο στη θάλασσα.Στα σημεία μάλιστα όπου έχει αποκοπεί η στεριά, στο πρανές της Ανατολικής ακτής, η συνεχής διάβρωση του εδάφους φέρνει κάθε τόσο στο φως πλήθος κεραμικών αναμιγμένων με οστά και άλλα σημαντικά ευρήματα, που μαρτυρούν μια ξαφνική καταστροφή, τόσο αιφνίδια, που έγινε η αιτία να βυθιστεί και να χαθεί ολόκληρη η πόλη.Για την προέλευση της ονομασίας Ασωπός υπάρχουν τρεις εκδοχές: Η πρώτη, ότι προέρχεται από το όνομα κάποιου ήρωα, που κατέβηκε στην περιοχή με τους Ηρακλείδες. Η δεύτερη ( που είναι και η πιο πιθανή ), από τον ομώνυμο ποταμό που διέσχιζε την πεδιάδα και η τρίτη, ότι προέρχεται από το ναό του Ασκληπιού στην περιοχή Φοινίκι.Η ετυμολογία πάντως της λέξης φαίνεται να πιστοποιεί την δεύτερη εκδοχή, καθώς (κατά το Ομηρικό λεξικό του καθηγητή Πανταζίδη) προέρχεται από το Άσις (= Ιλύς) και Όψις, κάτι που εξηγεί γιατί οι αρχαίοι Έλληνες είχαν θεοποιήσει τον Ασωπό σαν βοηθό του Ασκληπιού, αφού η λάσπη πολλών ποταμών πιστεύεται και σήμερα ακόμη ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Υπάρχει όμως και η άποψη ότι η ονομασία αυτή παράγεται από πελασγική λέξη και σημαίνει τόπο γεμάτο καλάμια. Η θέση της αρχαίας πόλης του Ασωπού προβλημάτισε κατά καιρούς τους ερευνητές. Μια άποψη τον τοποθετούσε στην σημερινή θέση Μποζάς (Δυτικά του Ακρωτηρίου Ξυλί) και μια άλλη στην θέση Πλύτρα. Η περιοχή όμως της Πλύτρας ταυτίζεται και με την αρχαία Κυπαρισσία, σύμφωνα με τον γεωγράφο Στράβωνα (8,363) που αναφέρει ότι η συγκεκριμένη πόλη βρίσκεται πάνω στην χερσόνησο και έχει ένα λιμάνι (…Κυπαρισσίαν επί χερσονήσου ιδρυμένην, λιμένα έχουσαν. ). Στο πρόβλημα αυτό έρχεται να δώσει λύση ο περιηγητής Παυσανίας στα Λακωνικά του τον 2ο αιώνα μ.Χ., όπου μέσα από την περιγραφή του για την περιοχή, καθώς αναφέρει τις αποστάσεις του Ασωπού από τις Ακριές (Κοκκινιά) και το Υπερτελέατον (ιερό του Απόλλωνα του Υπερτελεάτα στο χωριό Φοινίκι), προκύπτει ότι η θέση της σημερινής Πλύτρας ήταν η θέση του Αρχαίου Ασωπού.Εκτός όμως από αυτό, στην τοποθεσία «Κόκκινες» του οικισμού Πλύτρα, βρέθηκε πριν λίγα χρόνια θραύσμα από πίθο το οποίο φέρει επιγραφή που αναγράφει την λέξη «ΑΣΩΠΙΤΑΝ», κάτι που πιστοποιεί την θέση της πόλης του Ασωπού.Πέρα όμως από τον Παυσανία και την παραπάνω ενεπίγραφη σφραγίδα, μια επιγραφή που βρέθηκε το 1986 στον αρχαιολογικό χώρο της Πλύτρας, στα Ψηφιδωτά, σε εργασίες καθαρισμού και η οποία χρονολογείται τον 1ο με 2ο μ.Χ. αιώνα, αποτελεί τον αδιάψευστο μάρτυρα της ταυτίσεως Ασωπού-Πλύτρας.Η επιγραφή αυτή είχε χρησιμοποιηθεί ανάποδα, σε δεύτερη χρήση, ως κατώφλι του εκεί κτιρίου. Το κτίριο, που αποκάλυψε η θάλασσα, ανεσκάφη το 1982 και 1984 (εν μέρει) αντίστοιχα από τους Επιμελητές Αρχαιοτήτων Ζήση Μπόνια και Αναστασία Παναγιωτοπούλου. Τα ανασκαφικά δεδομένα του 1984 υπέδειξαν ότι το κτίριο είναι βαλανείο, χρήση που απέδειξε εκ των υστέρων η επιγραφή. Στο κτίριο, με βάση τα ψηφιδωτά δάπεδά του, ήταν ευδιάκριτες τρεις οικοδομικές φάσεις. Το αρχαιότερο (κατώτερο) βοτσαλωτό δάπεδο, των ύστερων ελληνιστικών χρόνων, πιθανότατα δεν έχει σχέση -λόγω βάθους- με τις δύο επόμενες οικοδομικές φάσεις. Το δεύτερο δάπεδο χρονολογείται στον 1ο με 2ο μ.Χ. αιώνα, κατασκευή που μνημονεύει η δημοσιευμένη επιγραφή. Η επιγραφή τοποθετήθηκε ως κατώφλι (ανάποδα) πιθανότατα στην τρίτη φάση επισκευής / ανακατασκευής του βαλανείου / κτιρίου. Σήμερα, βρίσκεται στην Αρχαιολογική Συλλογή Γυθείου. Οι ιστορικές πληροφορίες που γνωρίζουμε για την πόλη του Ασωπού ξεκινούν από το 195 π.Χ. όταν ιδρύθηκε το «Κοινό των Λακεδαιμονίων», ένας πολιτικός οργανισμός από 24 πόλεις. Οι ιστορικές πληροφορίες που γνωρίζουμε για την πόλη του Ασωπού ξεκινούν από το 195 π.Χ. όταν ιδρύθηκε το «Κοινό των Λακεδαιμονίων», ένας πολιτικός οργανισμός από 24 πόλεις. Οι ιστορικές πληροφορίες που γνωρίζουμε για την πόλη του Ασωπού ξεκινούν από το 195 π.Χ. όταν ιδρύθηκε το «Κοινό των Λακεδαιμονίων», ένας πολιτικός οργανισμός από 24 πόλεις.Το 22 π.Χ., επί Αυγούστου, ο Ασωπός γίνεται μέλος, μαζί με άλλες 18 παραλιακές πόλεις της Λακωνικής, του Κοινού των Ελευθερολακώνων, υπό την προστασία της Ρώμης αυτήν τη φορά. Σημαντικό ρόλο στην οργάνωσή του έπαιξε το Γύθειο με το λιμάνι του. Ωστόσο το νέο Κοινό ήταν εντελώς στερημένο από πολιτική εξουσία και είχε περιορισθεί σε μία θρησκευτικής σημασίας ένωση. Το Ιερό του Απόλλωνα του Υπερτελεάτα σε χαράδρα βόρεια του Φοινικίου ήταν ένα από τα δύο θρησκευτικά κέντρα του Κοινού, μαζί με το Ιερό του Ποσειδώνα στο Ταίναρο.Ο ναός αυτός, σύμφωνα με τις ευρεθείσες επιγραφές, στις οποίες μνημονεύεται το όνομα του Απόλλωνα του Υπερτελεάτα, ήταν το κεντρικό ιερό του Κοινού των Ελευθερολακώνων. Σ’ όλη τη διάρκεια του έτους και κυρίως κατά τις επίσημες γιορτές του Κοινού, συνέρρεαν εκεί πολλοί προσκυνητές από όλες τις πόλεις της Ομοσπονδίας.Η Ρωμαϊκή πόλη του Ασωπού, είχε ανεγερθεί στα ερείπια της ελληνιστικής πόλης, όπως μαρτυρούν οι βυθισμένοι ορθογώνιοι ογκόλιθοι κατά μήκος της Νότιας ακτής του κόλπου.Η πόλη του Ασωπού, απολάμβανε, όπως και οι υπόλοιπες πόλεις του Κοινού των Ελευθερολακώνων κάποιες αυτονομίες. Χωρίς να έχει πλήρη ανεξαρτησία και πολιτικά δικαιώματα διοικείτο από δικούς της άρχοντες, ενώ παράλληλα είχε θρησκευτικά και οικονομικά προνόμια. Ένα από αυτά ήταν το δικαίωμα της κοπής δικών της χάλκινων νομισμάτων, όπως μας φανερώνουν οι νομισματικοί τύποι της πόλεως του Ασωπού, αλλά και άλλων πόλεων του Κοινού, όπως των Βοιών, του Λα και του Γυθείου που χρονολογούνται ιδιαίτερα στις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ..Συμπεραίνουμε λοιπόν, ότι στην πόλη υπήρχε νομισματοκοπείο, το οποίο όμως δεν έχει ακόμη εντοπιστεί.Σύμφωνα με την περιγραφή του Παυσανία, στον Ασωπό υπήρχε ναός Ρωμαίων αυτοκρατόρων και γυμναστήριο, όπου τιμούσαν ανθρώπινα οστά τα οποία είχαν μέγεθος πάνω από το κανονικό. Τα τέλος της πόλης επήλθε μετά από ισχυρό σεισμό στα τέλη του 4ου αιώνα, που στάθηκε η αιτία να καταβυθιστεί το μεγαλύτερο μέρος της.Η μοναδική υποβρύχια έρευνα που έγινε το 1980 στην περιοχή της Πλύτρας από το τμήμα εναλίων αρχαιοτήτων του Ελληνικού Υπουργείου και μίας ομάδας αρχαιολόγων-δυτών και επιστημόνων του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, εντόπισε ερείπια κτιρίων και πλήθος σπασμένων κεραμικών και αμφορέων σε έκταση έως και 350 μ. μέσα στη θάλασσα.Στην βραχώδη χερσαία περιοχή, βόρεια του Ανατολικού κόλπου, έχει εντοπιστεί λατομείο, όπου είναι φανερές οι λαξεύσεις του βράχου από τον οποίο προέρχονται οι ορθογώνιοι ογκόλιθοι που σχηματίζουν οικοδομικά τετράγωνα στη βυθισμένη περιοχή. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι μέσα στα πετρώματα του λατομείου διακρίνονται σε άριστη κατάσταση απολιθώματα οστράκων.Λίγο νοτιότερα, και σε μικρή σχετικά απόσταση εντοπίζεται και άλλο λατομείο στο οποίο ανακαλύφθηκε λαξευμένη, πάνω σε βράχο, μία όρθια γυμνή αντρική μορφή με τα πόδια σε διάσταση, που κρατά ρόπαλο στο δεξί χέρι, λεοντή στο αριστερό και έχει αναγνωριστεί ως ο Ηρακλής, προστάτης των λατομείων.Σε μικρή απόσταση βρέθηκε λαξευμένος στον φυσικό βράχο και συλημένος ένας Ρωμαϊκός παιδικός τάφος, με ανάγλυφη παράσταση που παριστάνει βούκρανο, από το οποίο ξεκινά γιρλάντα που καταλήγει σε έναν μικρό ερωτιδέα και χρονολογείται τον 2ο αιώνα μ.Χ. Δεν πρόκειται όμως για τον μοναδικό τάφο στο συγκεκριμένο σημείο, καθώς το μέρος είναι διάσπαρτο από λαξευμένους Ρωμαϊκούς τάφους.Ακριβώς απέναντι από τον βραχώδη λοφίσκο στην τοποθεσία «Καμάρια», ύστερα από εργασίες καθαρισμού που έγιναν εκεί τον Σεπτέμβριο του 2005, αποκαλύφθηκε κάτω από την πυκνή βλάστηση σύμπλεγμα Παλαιοχριστιανικών ταφικών -μάλλον- κτιρίων, που χρονολογούνται τον 3ο με 4ο μ.Χ. αιώνα.Παράλληλα κατά μήκος της ακτής του αρχαιολογικού χώρου σώζονται Ρωμαϊκά λουτρά, αρχιτεκτονικά λείψανα και ερείπια κτισμάτων.Ανασκαφικές εργασίες στον αρχαιολογικό χώρο δεν έχουν πραγματοποιηθεί, με εξαίρεση κάποιες σωστικές ανασκαφές από την Ε΄ ΕΠΚΑ που αποκάλυψαν δύο Ρωμαϊκούς τάφους του τύπου columbarium και το βαλανείο-ψηφιδωτό που προαναφέραμε, καθώς επίσης και μία υποβρύχια σωστική ανασκαφή από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων σε ναυάγιο Μεταβυζαντινών χρόνων (16ος-17ος αιώνας). Κείμενο:Πίτσα ΑλειφέρηΦωτογραφίες: Γιώργος Μακρής
